پیر چک چک (پیر سبز)

زیارتگاه چک چک و یا چکچکو، از مقدس ترین مکان های مذهبی زرتشتیان که در دل کوه های اردکان در استان یزد قرار گرفته است. چک چک یکی از مناطق و عبادتگاه های اقلیت مذهبی زرتشتی است که اتفاقا در یزد جمعیت زیادی را شامل می شود. این منطقه کوهستانی در واقع محل انجام عمل عبادتی دین زرتشت چیزی شبیه حج است که از 24 خرداد ماه هرسال به مدت 4 روز در این منطقه برگزار می شود.
این زیارتگاه که زرتشتیان به آن پیرسبز نیز می گویند در استان یزد و شهرستان اردکان در کوه های میان اردکان و انجیره قرار دارد. هر سال جشن مهرگان در این زیارتگاه جشن برگزار می شود و زرتشتیان بسیاری در این مکان گرد هم می آیند. گفته می شود نام «چک چک» یا «چک چکو» از صدای قطره های آبی گرفته شده که از صخره ای می چکد و اکنون به درون یک منبع ذخیره هدایت می شود. نیایشگاه پیر سبز امکانات رفاهی مانند برق، آب آشامیدنی و تعدادی اتاق دارد که برای استراحت ساخته شده اند که به اتاق ها «خیله» می گویند.

روایات چک چک

روایات متعددی در مورد چگونگی ایجاد این مکان مقدس وجود دارد اما طبق روایات و مکتوبات تاریخی، به نظر می رسد که در زمان حکومت «یزدگرد سوم» آخرین پادشاه ساسانی، اعراب به کاخ مدائن حمله کرده و این امر سبب شد تا پادشاه برای نجات خانواده ی خود به دنبال راهکار باشد. وی به همراه همسرش «کتایون»، پسرانش «هرمزان» و «اردشیر» و نیز دخترانش «شهربانو»، «پارس بانو»، «مهربانو»، «نازبانو» و «نیک بانو» راهی یزد شد تا گزندی به آن ها وارد نشود. همچنین این پادشاه ساسانی دستور داد تا شهری مستحکم و بهره مند از برج و خندق احداث کنند تا وی و خانواده اش را از آسیب دشمنانش در امان بدارد. «یزدگرد»، وارد جنگ با اعراب می شود ولی شکست خورده و به خراسان فرار می کند. در راه به آسیابانی برخورد کرده، با مخفی کردن هویت خویش به وی پناه می برد. اما او توسط آسیابان شناسایی شده و کشته می شود. با شنیدن خبر کشته شدن یزدگرد، خانواده ی او از هم جدا شده و هر کدام به نقطه ای از یزد فرار می کنند.
آخرین دختر «یزدگرد»، «نیک بانو» به همراه ندیمه اش «گوهر بانو» (مروارید و هریشت از نام های دیگر ندیمه ی نیک بانو است)، به کوه های اردکان پناه می برند. «نیک بانو» در دامنه ی کوهی که در نزدیکی اردکان قرار داشت، متوجه سپاه اعراب شده و برای پنهان ماندن از آن ها از کوهی بلند و خشک بالا می رود. در روایت آمده است که این بانوی پرهیزگار زمانی که خود را در محاصره می بیند به کوه می نگرد، آهی از دل می کشد و می گوید: مرا در آغوش بگیر و از دست دشمنانم برهان. در همان لحظه در کوه شکافی ایجاد شده و آن بانوی پاکدامن را به آغوش خود می کشد.
پس از مدتی بر فراز کوه، قطره هایی از آب به زمین می چکد. از آن پس زرتشیان این مکان را گرامی داشته و با ایجاد معبدی، یاد و خاطره بانوی پاکی را پاس می دارند. ایشان بر این باورند که قطره های اشک «نیک بانو» که همچنان زنده ولی از دیدگان پنهان است می چکد و زمین را خیس می کند. به همین دلیل به «چک چک» شهرت یافته است. معبد درست در جایی که قطره ها از آن می چکد، قرار گرفته است. زرتشتیان آن ها را جمع آوری کرده و به عنوان تبرک، استفاده می کنند. همچنین در این مکان درختی کهن وجود دارد که به اعتقاد زرتشتیان، از محل فرو رفتن عصای «نیک بانو» بر زمین، درختی سبز و پدیدار می شود که امروزه نزد زرتشتیان بسیار مقدس و مشهور است. آنچه که بسیار جالب و قابل توجه است بیرون آمدن این درخت از میان سنگ است که خود از عجایب طبیعی محسوب می شود.
داخل شدن به این مکان مقدس نیز همانند زیارتگاه های دیگر ادیان، آداب و رسوم معینی را داراست. برای ورود به این مکان و ادای احترام، گذاشتن کلاه بر سر و درآوردن کفش ها از پا، الزامی است و افرادی که پاک نیستند اجازه ورود نخواهند داشت. فضای درونی زیارتگاه همانند دهانه غار است و تنه ی درخت کهن نیز در آن قسمت قرار دارد. همچنین نقوشی از چهره بزرگان دین زرتشت، در محوطه ی داخلی زیارتگاه «چک چک» به چشم می خورد که زیبایی خاصی به آن بخشیده است. کف زیارتگاه نیز به وسیله ی سنگ مرمر، پوشیده شده و می توان قطره های آب را که از قسمتی از سقف بر زمین می چکد، مشاهده کرد. سقف نیایشگاه از سنگ است و چند شمع، در این محوطه روشن است و نگهبان یا مسئول معبد، موظف است که این آتش را برای همیشه روشن نگاه دارد. همچنین محلی برای سوزاندن عود و چوب مقدس تعبیه شده است. زیارتگاه «پیر سبز» یا «چک چک»، امروزه به یکی از محبوب ترین نیایشگاه ها و مقاصد گردشگری اقلیت های مذهبی در ایران و استان یزد تبدیل شده است که بازدید از این مکان معنوی، می تواند علاوه بر آشنایی گردشگران با ادیان و آیین های مختلف، نزدیکی فرهنگ ها را نیز به همراه داشته باشد.